Bonus Chapter: Năm quy tắc của Bugai cho các nhà văn

Chương ngoài lề này chủ yếu được rút ra từ một bài đăng blog tôi khi viết về “quy tắc” của riêng tôi khi viết cái gì đó.

Viết văn được xem như là nghệ thuật cá nhân nhất trong các loại nghệ thuật. Trong thực tế, làm ra một bộ quy tắc về cách trở thành một nhà văn có vẻ là một phần quan trọng để thuyết phục người khác bạn là một nhà văn như thực sự (Trong khi cũng có một số người bỏ qua phần sự nghiệp viết văn mà đi thẳng vào ngay sáng tác và quảng bá bộ quy tắc của họ.)

Có rất nhiều bộ quy tắc cho các nhà văn giống như sao trên trời vậy, và việc soạn kịch đặc biệt có nhiều hơn cả. Chúng ta còn có những quân đoàn sách dành riêng các cho quy tắc soạn kịch bản, các bản mẫu và công thức. Ví dụ như cuốn sách nổi tiếng “Story” của Robert McKee, “Screenplay” của Syd Field, “Save The Cat” của Blake Snyder, Richard Walter & Lew Hunter đại diện cho lối hành văn của UCLA, David Howard & Paul Gullio mang lại cho bạn các quy tắc USC, diễn giải của Christopher Vogler về phương pháp sư phạm của Joseph Campbell, William Goldman, thường tập trung vào những giai thoại hài hước, hoặc của Linda Seger và John Truby và nhiều nhà tư vấn khác.

Tôi đã đọc khá nhiều những tài liệu đó (trong tiếng Anh dĩ nhiên) và có 2 điều rất rõ ràng với tôi:

I. Nói chung, tất cả mọi người đều nói về những điều tương tự.

II. Nói riêng, tất cả mọi người đều đang bán cho bạn phong cách viết riêng của họ.

Thật không may, không có ai ngoài bạn có thể tìm ra cách nào là phù hợp với mình. Bạn có tìm thấy nguồn cảm hứng của mình khi cầm bút lông đỏ viết lên những tờ giấy gói thịt không? Có phải kẻ nào đó đã giết ba mẹ bạn khi bạn còn nhỏ, và bạn thề rằng sẽ trả thù cho họ trong suốt thời gian đó? Có cần thiết trong mỗi đoạn văn đều phải chứa chữ “burrito” trong đó không? Chỉ riêng bạn mới có thể biết mình muốn gì.

Nhưng tổng quan thì chúng ta có tóm tắt các “chân lý” một cách ngắn gọn bằng các quy tắc đơn giản, bao quát như sau. Và bằng cách làm như vậy tôi sẽ không chỉ giúp bạn tiết kiệm hàng trăm đô la trên sách vở và các lớp học và bài văn mẫu (tôi đùa đấy, bạn sẽ mua tất cả những thứ đó thôi), nhưng tôi cũng sẽ viết các quy tắc này như một nhà văn thực thụ:

1. Viết những gì bạn quan tâm. Nếu bạn không thích ý tưởng của bạn thì sẽ không có ai thích cả. Viết một cái gì đó bởi vì nó nghe có vẻ hay ho hoặc bạn nghĩ bán được nó sẽ có rất nhiều tiền trong khi bạn không thích nó thì nó sẽ không giúp bạn có được đồng nào cả, nó sẽ khiến bạn chỉ tốn thời gian trong việc sản xuất ra một tác phẩm dở tệ vì bạn không thực sự nghĩ phải làm cho nó hay như thế nào.

2. Đừng nhàm chán. Với tư cách là một nhà soạn kịch, tôi gọi quy tắc này là “Quy tắc số 0″ bởi vì quá nhiều người khuyên bạn hãy tập trung vào các điểm chính, điều đó cũng có nghĩa là ban có thể không quan tâm lắm ở các điểm khác. Sai rồi. Mỗi thời điểm cần phải làm sao cho nó thật thú vị, và có lý do rõ ràng (với bạn) để được xuất hiện trong câu chuyện – chứ không phải là những “cái quan trọng.” Nói cách khác, nếu bạn biết cái nào chỉ là chi tiết phụ thì khán giả cũng biết điều đó.

3. Hãy ngắn gọn. Các nhà văn, các độc giả chuyên nghiệp và những nhà sư phạm thường có ý kiến cụ thể về quy tắc này. Nhưng quy định về việc bạn viết chi tiết như thế nào là vấn đề của phong cách và cá tính, không chỉ của bạn, mà của từng nhân vật và câu chuyện. Điểm quan trọng là bạn phải biết nói chính xác những gì cần phải nói và không hơn nữa. Nhưng chính xác cái gì cần phải nói thì phải được xác định trên cơ sở từng trường hợp cụ thể.

4. Luôn luôn nhận phê phán, hiếm khi nhận lời khuyên. Thậm chí các nhà văn “tốt hơn” cũng không biết làm thế nào để viết những gì bạn muốn nói trong phong cách cá nhân của bạn, nhưng ngay cả một khán giả bình thường nhất lại có thể là người gợi ý cho bạn biết bạn đang không thành công. Bạn cần phải khôn khéo khi phân tích các bài phê bình – không phải ai đó nói chỗ này hay chỗ kia trông có vẻ không ổn, mà phải nói rõ ra các thiết lập và hệ quả liên quan đang thiếu sót hay bị hỏng chỗ nào. Và bạn không nên bảo thủ khi nghe người ta bình luận về tác phẩm của mình. Thậm chí người đang nói là một tên hổ lốn nào đó khi nói rằng hắn ta chả cảm thấy câu chuyện này hay ho gì, hãy cố gắng tiếp thu những lời phê bình bằng cách này hay cách khác.

5. Viết, viết lại, sau đó kết thúc. Viết càng thường xuyên càng tốt. Có rất nhiều lời khuyên cụ thể về cách làm sao để bản thân phải viết thường xuyên hơn, ví dụ như viết khi đang một mình, chỉ sử dụng bút chì, khi đang uống rượu, v.v.. Tôi nghĩ rằng việc viết thường xuyên phải được hiểu như: hoặc là bạn cần phải sắp xếp thời gian biểu của mình hoặc gạt bỏ những cam kết khác bởi vì bạn sử dụng thời gian và năng lượng của bạn ở mục đích đó, hoặc bạn cần phải chấp nhận rằng “bản thảo đầu tiên đều là rác rưởi” và không lãng phí tất cả năng lượng của bạn để viết ra một bản thảo trông hoàn hảo.

Đó, bạn đã có đầy đủ “năm quy định cho các nhà văn” của tôi.

Tất cả đều mơ hồ và có vẻ như không ai có bất cứ vấn đề gì với những quy tắc này.

Thật không may, các quy tắc mơ hồ là này là các quy tắc duy nhất trong việc sáng tạo cái gì đó. Những thứ khác đến từ kiến thức cá nhân và hàng ngàn giờ luyện tập. Và những quy tắc này dường như cũng hoàn toàn không có bất cứ đề nghị gì về việc làm thế nào để làm làm các quy tắc đó ra sao.

Nhưng nó cũng không hoàn toàn đúng. Hai điều duy nhất tất cả các nhà văn phải làm đã được ghi khá rõ ràng: viết thường xuyên và tìm kiếm người phê bình công việc của bạn. Đó là cách bạn trở thành một nhà văn.

Dù quy tắc và phương pháp bạn thử nghiệm khác như thế nào, thì hai điều đó chính là cách giúp bạn phát triển nghệ thuật của mình.

Cuối cùng, chú ý rằng lời khuyên này áp dụng cho hầu hết các trường phái nghệ thuật. Trong thực tế, tôi áp dụng cùng một bộ quy tắc cơ bản để làm phim, sản xuất âm nhạc, CGI, viết phần mềm, và cả nhiếp ảnh.

Bài phân tích 22 nguyên tắc kể chuyện của Pixar (ebook) của Stephan Vladimir Bugaj. Stephan là đạo diễn phim ở Pixar (12 năm kinh nghiệm), đạo diễn The Walking Dead, Game of Thrones và nhiều phim khác.
22 nguyên tắc ban đầu là các tweets của Emma Coats, và Stephan là đồng nghiệp của Emma ở Pixar.
Dịch: Văn (vanmvo77@gmail.com), nếu bạn nào có nhu cầu dịch Anh-Việt, Việt-Anh thì liên hệ nhé 😉
Kiểm tra & chịu trách nhiệm: Truong Cg Artist
Bài dịch được sự cho phép của tác giả.

Post Author: Tu Vo