22 Qui Tắc Của Pixar: Qui Tắc 19

Sự trùng hợp ngẫu nhiên để đẩy nhân vật vào rắc rối thì rất tuyệt; trùng hợp ngẫu nhiên để nhân vật thoát khổ là một sự gian lận.

Có một viên ngọc quý trong lời khuyên tuyệt vời này: sự hấp dẫn nhất của bộ phim là tất cả động lực, lựa chọn và các hành động của nhân vật chính đưa cô ta vào hoặc ra khỏi rắc rối của cô ta. Chấm hết.

Sự trùng hợp không có giá trị cao. Tuy nhiên, chúng vẫn xuất hiện ở một mức độ nhất định trong mỗi câu chuyện.

Khi khán giả đã quen với việc đưa các nhân vật vào rắc rối, họ sẽ đơn giản cảm thấy dễ tha thứ hơn bởi vì khán giả đã bị cuốn vào những xung đột và hệ quá mới. Khi khán giả quen với việc nhân vật của câu chuyện thoát khỏi rắc rối thì nó sẽ là hệ quả của việc giảm đi sự căng thẳng và khán giả sẽ có nhiều thơi gian hơn để suy nghĩ và cảm thấy bị lừa dối khi vấn đề được giải quyết bởi số mệnh chứ không phải do sự lựa chọn của nhân vật

Sự trùng hợp ngẫu nhiên khiến nhân vật bị rơi vào rắc rối nào đó có thể được bỏ qua cho đến chừng nào khán giả vẫn còn hứng thú với nhân vật, bởi vì họ sẽ cảm thấy đồng hội đồng thuyền với những xung đột mới phát sinh và sẽ ít quan tâm hơn với việc chúng xảy ra như thế nào.

MR.BEAN

Nhưng bạn không thể làm điều đó quá vụng về, quá thường xuyên, hay tệ hơn là làm mất đi sự quan tâm của khán giả trong nhân vật.

Giống như bất kĩ nhà ảo thuật gia nào, nếu bạn cho khán giả nhìn thấy bàn tay của bạn quá rõ, khi đó khán giả sẽ hiểu được mánh khoé của bạn và họ sẽ chỉ ngồi đó và xem bạn diễn thế nào.

Một sự trùng hợp vụng về để nhân vật rơi vào rắc rối giống như trò hề của một siêu anh hùng hét toáng lên “Tôi muốn cảnh sát có mặt ngay lập tức!” và một ít giây sau đó cảnh sát ập đến và chĩa súng vào anh hùng thay vì kẻ ác. Trong cảnh đó người viết đã sử dụng sự trùng hợp để đưa người hùng vào tình trạng nguy hiểm và tăng khả năng biến cố, nhưng nó được thể hiện quá rõ ràng và khán giả sẽ chỉ ngồi xem màn kịch chứ không còn cảm thấy sự kì diệu nữa.

Tương tự như vậy, nếu mỗi lượt của sự căng thẳng được thực hiện bởi tai nạn, khán giả sẽ sớm mệt mỏi với nó.

Khán giả thường ít nhiệt tình với những nhận vật bị thụ động kéo vào cuộc xung đột bởi hành động của các nhân vật khác. Rất hiếm trường hợp ngoại lệ có thể dùng cách này một cách thông minh để tăng yếu tố hài hước hoặc hoang tưởng (kể cả như vậy, khán giả vẫn muốn ít nhất là một trong những “sự trùng hợp” là kết quả của việc nhân vật chính cố gắng thoát khỏi cái hố bẫy mà họ đã rơi vào).

Thậm chí nếu bạn đang sử dụng sự ngẫu nhiên của bạn một cách ít ỏi, một sự lựa chọn kém về các chi tiết cụ thể của một sự trùng hợp có thể làm suy yếu những gì khán giả thích nhất về nhân vật và khiến họ thấy chán nản. Điều này đặc biệt đúng nếu tác giả lựa chọn làm suy yếu tính cách của một nhân vật thay vì là suy yếu một kĩ năng nào đó.

Ví dụ, nếu bạn có một nhân vật bạn đã thiết lập như một kẻ hay khoe khoang, và sau đó đặt anh ta trong một tình huống mà khoe khoang đó khiến anh ấy gặp rắc rối, nhưng thay vào đó bạn đẩy anh ta vào một sự trùng hợp ngẫu nhiên nào đó – bạn đã phá hỏng cái hay của câu chuyện rồi.

Hãy nghĩ rằng nhân vật khoe khoang của bạn bị gọi đến trước một ông trùm mafia. Khán giả muốn xem anh ta khoe khoang về sự mạnh mẽ của anh ta rồi bị lôi vào phiền phức như thế nào, ví dụ như là tên trùm tin rằng anh ta nói thật và giao cho anh ta một phi vụ làm ăn cực lớn.

Nhưng nếu như bạn thay vào đó bằng cách ông trùm gửi đi một tên đánh thuê và chỉ nói “dẫn một thằng đệ của tao đi cùng mày” khi chàng trai gian xảo của chúng ta bước vào, và tên đánh thuê đồng thời gọi “mày, đi với tao” – bạn chưa cho nhân vật của bạn có cơ hội thể hiện tài năng gì cả.

Bằng cách làm như vậy bạn đã làm suy yếu một đặc điểm thú vị mà thu hút khán giả với nhân vật của mình. Việc không thể hiện được những điểm đặc sắc của nhân vật có thể khiến bạn đánh mất nó, cho dù bạn chỉ làm có một lần đi nữa.

Sự trùng hợp ngẫu nhiên để đưa được nhân vật ra khỏi rắc rối là một sự ăn gian, đặc biệt khi sự trùng hợp này loại bỏ các khả năng và hành động của nhân vật.

Thử tưởng tượng anh hùng của chúng ta bị phục kích ngẫu nhiên bởi một lực lượng vũ trang, sau đó anh ta phải trốn chui trốn nhủi để che dấu danh tính, bị dồn vào đừơng cùng, và ngay thời điểm người hùng sắp nổ súng thì kẻ truy sát bị đâm chết bởi một chiếc xe bus – điều này không làm cho bất cứ ai trong chúng ta thoả mãn cả. Người hùng của chúng ta còn chưa kịp làm ra hành động gì để bảo vệ bản thân, thậm chí còn không biết mình đã làm gì để dẫn đến tai nạn bất ngờ này.

Thế nhưng nếu như nhân vật của chúng ta có thể làm một hành động gì đó dẫn đến tình huống bất ngờ này, bạn có thể được khán giả tha thứ bởi vì điều đó trông có vẻ như là một sự may mắn hơn là một sự trùng hợp.

Trong thực tế, việc sắp đặt nguyên nhân và kết quả đơn giản là một chuỗi các sự trùng hợp ngẫu nhiên, khi ở đầu phim bạn đã sắp đặt một cái gì đó trông có vẻ như không liên quan gì đến toàn bộ câu chuyện, nhưng đến phút cuối nó lại chính là những gì mà nhân vật chính cần. Ví dụ, hãy thử tưởng tượng một bộ phim cảnh sát mà ở đó có một buổi hội thảo của những người nuôi ong ở trung tâm thành phố cuối tuần này. Sau đó, một cách ngẫu nhiên, người hùng phát hiện ra rằng kẻ xấu của chúng ta bị dị ứng với ong.

Sau đó nữa, khi mà cái ác sắp sửa chiến thắng cái thiện thì người hùng của chúng ta sực nhớ ra buổi hội thảo đó, và trong một nỗ lực cuối cùng để thoát khỏi thất bại đã xác định từ trước, anh ta chạy vào trung tâm hội nghị. Anh ta đá vào một hộp đựng ong, và để những con ong làm nốt phần việc còn lại.

Sự ngẫu nhiên ở đây là những con ong và việc kẻ phản diện bị dị ứng với ong trong cùng một câu chuyện, chưa kể đến việc những hành động cuối cùng lại diễn ra ở hội nghị về nuôi ong cuối tuần. Thế nhưng khán giả sẽ (nếu như câu chuyện được dẫn dắt một cách tốt) sẽ nghĩ về nó như là một cách vận dụng thông minh hơn là một sự trùng hợp bởi vì lựa chọn cuối cùng của nhân vật chính.

Sự sắp đặt và thưởng phạt chính là một trong những công cụ vĩ đại nhất của bất cứ bộ phim kịch tính nào. Sử dụng các sự trùng hợp ngẫu nhên và khiến chúng trở nên hợp lý là tất cả những gì bạn nên nghĩ khi thiết lập và dẫn dắt câu chuyện.

Bạn thực sự chỉ có thể tránh khỏi sự trùng hợp khi một lựa chọn của nhân vật chính đã đưa thẳng cô ta vào vấn đề đó. Mặc dù nó có vẻ sẽ tốt hơn để có lựa chọn và hành động dẫn đến hậu quả đó, nhưng đôi khi với một cách sắp xếp thông minh và hiệu quả hơn thì một loạt các sự trùng hợp ngẫu nhiên lại là một lựa chọn lý tưởng.

Giống như với sự trùng hợp để đưa một nhân vật vào rắc rối, những gì đưa anh ta ra khỏi nó chính là yếu tố quan trọng nhất bởi vì nếu như chúng quá rõ ràng, quá thường xuyên, hoặc sai thời gian và không gian thì chúng sẽ phá hoại những khoảnh khắc của nhân vật. Thậm chí điều này còn có một cái cái tên nghệ thuật riêng cho nó là Deus Ex Machina, để nói đến việc khi có một sự trùng hợp nào đó xảy ra ở phút cuối và giải quyết hết mọi chuyện. Thuật ngữ này được dịch là “Chúa của máy móc” và cơ bản có nghĩa là “một số diễn viên vô hình ngoài lề (hay là nhà văn) giải quyết tất cả các vấn đề của nhân vật chính cho họ”.

Nhiều câu chuyện khác thú vị đã được hoàn toàn hủy hoại bởi những kết luận Deus Ex Machina, trong đó các nhân vật chính bị đưa ra khỏi đỉnh điểm của câu chuyện và các nhân vật ngoài lề khác đã giải quyết mọi thứ cho anh ta.

Vở kịch chỉ kịch tính bởi vì nhân vật chính cứu thế giới khi mà cả Chúa cũng không làm được điều đó (hoặc chết khi đang cố gắng trong một vở bi kịch), chứ không phải điều ngược lại.

Về bản chất, những gì quy tắc này đang cố gắng nói là những ‘động cơ, sự lựa chọn và hành động” của nhân vật chính nên luôn là những gì đưa họ vào/ra khỏi phiền phức, và tất cả sự trùng hợp diễn ra cần phải được thúc đẩy bởi một trong những quyết định của nhân vật.

Bài phân tích 22 nguyên tắc kể chuyện của Pixar (ebook) của Stephan Vladimir Bugaj. Stephan là đạo diễn phim ở Pixar (12 năm kinh nghiệm), đạo diễn The Walking Dead, Game of Thrones và nhiều phim khác.
22 nguyên tắc ban đầu là các tweets của Emma Coats, và Stephan là đồng nghiệp của Emma ở Pixar.
Dịch: Văn (vanmvo77@gmail.com), nếu bạn nào có nhu cầu dịch Anh-Việt, Việt-Anh thì liên hệ nhé 😉
Kiểm tra & chịu trách nhiệm: Truong Cg Artist
Bài dịch được sự cho phép của tác giả.

Post Author: Tu Vo